Elektrische snoeischaren

Aan iedere wijnrank kunnen in één seizoen tientallen uitlopers groeien, maar voor de wijnproductie zijn er maar één of twee nodig. De overige scheuten worden allemaal direct aan de stok afgesneden. De 'blijvers' worden ingekort. Dat betekent dus minstens één snoeibeweging voor iedere scheut. Een hectare wijngaard bevat tussen de 5000 en 10.000 wijnstokken. Per hectare wijnbouwgrond moeten ongeveer 100.000 snoeibewegingen worden gemaakt. Dezelfde rekensom is van toepassing voor fruittelers. Zelfs bij het snoeien van de kleine bomen die gebruikelijk zijn in de intensieve tuinbouw praten we over meer dan honderd takken en takjes per boom. De kwaliteit van de wijn en het fruit is voor een groot deel afhankelijk van de juiste snoeitechniek.

Voor iedere snoeibeweging met een gewone tuinschaar is een aanzienlijk inspanning vereist van de armen en handen. Na verloop van tijd worden deze moe, en meer dan moe. Vooral in de snoeitijd is het risico op RSI dan ook extreem hoog. Daarom ontwikkelden fabrikanten elektrische snoeischaren zodra dit technisch haalbaar werd. In het begin waren er alleen pneumatische systemen beschikbaar, en zelfs vandaag de dag hoor je bij een wandeling tussen de wijngaarden in de herfst en winter nog wel compressoren aan het werk.

Bij gebruik van een compressor is een persluchtslang van soms wel 100 meter vereist om de kracht naar de schaar van de wijnbouwer te leiden. Hoewel pneumatische scharen nog steeds de optimale technologie zijn voor het afknippen van ontwikkelde takken, zijn ze vooral in een wijngaard lastig om mee te werken. Dit komt omdat de wijnbouwer na het snoeien van een rij wijnstokken de gehele compressor opnieuw moet plaatsen om verder te kunnen met de volgende rij.

Het werd pas met de komst van de lichtgewicht lithium-ionbatterijen mogelijk om perslucht te vervangen door elektrische energie. Hiermee kunnen de wijnbouwers eenvoudig aan de volgende rij beginnen en zich onbeperkt bewegen door de wijngaard. De elektrische scharen zijn verbonden met een accu, die normaliter met een riem om het middel van de wijnbouwer wordt bevestigd. De elektromotoren zijn geïntegreerd in de handvatten van de schaar en leveren daar de benodigde kracht. “Tijdens het snoeiseizoen worden de scharen vaak continu gebruikt, zonder onderbreking”, legt Patrizio Pellicanò, technisch directeur van Campagnola uit. “Dat betekent dat de medewerkers op het land het apparaat de hele dag vasthouden en dan telt ieder grammetje.”

De Italiaanse onderneming stelde zich daarom ten doel om een schaar te ontwikkelen die het werk van de snoeiers in ieder opzicht makkelijker maakt. De motor is de doorslaggevende component, maar niet alleen vanwege het gewicht. Christian Lucini van FAULHABER MINIMOTOR is verantwoordelijk voor het project. Hij legt uit: “De aandrijving moet een hoog koppel leveren, bij minimale massa. Bovendien is er een hoog toerental vereist om de snoeibeweging zo snel mogelijk over te dragen. En het werk heeft een start-stopkarakter met continu wisselende motorbelastingen, dus de schaar moet ook kracht leveren zonder warmdraaien. En dat bij minimaal energieverbruik, zodat de bedrijfstijd zo lang mogelijk is.”

Op basis van deze criteria heeft Campagnola een reeks tests uitgevoerd om de aandrijvingen van verschillende fabrikanten te vergelijken. “De DC-miniatuurmotor 2657 CR van FAULHABER kwam daarbij duidelijk als winnaar naar voren”, herinnert Patrizio Pellicanò zich. “De motor weegt 156 gram, en het totale aandrijfsysteem weegt 80 gram minder dan andere combinaties van motor en aandrijfkop. Daarnaast kan de schaar dankzij de grote efficiëntie en het geringe energieverbruik van de motor tien uur gebruikt worden op één volle accu. Dat is een 20% langere accuduur dan bij de producten van de concurrentie.”

Het model Pony is de lichtste schaar in het assortiment van Campagnola en een van de lichtste modellen op de markt. Hij kan tot 70 snoeibewegingen per minuut uitvoeren en kan zowel handmatig als automatisch bediend worden. In de automatische modus sluiten de snijbladen van de schaar zich volledig als de vingers de snoeiknop bedienen. In de handmatige modus volgen de snijbladen de vingerbewegingen. Hiervoor moet de motor bijzonder nauwkeurig reageren en de geleverde kracht precies aanpassen aan de beweging. Fijne motoriek, die geen enkel probleem oplevert voor de kleine DC-motor. De schaar beschermt bovendien de steundraden van de vruchtdragende takken. Als er een draad wordt herkend bij het snoeien, stopt de schaar automatisch zijn sluitende beweging.

Een snoeiteller registreert de werktijden en schaarbewegingen, die zo gedetailleerd bewaakt kunnen worden voor een tijdig onderhoud. Campagnola beveelt aan dat de schaar na 400.000 snoeibewegingen wordt onderhouden. “Zeker in grote wijn- en boomgaarden worden de scharen permanent ingezet om te snoeien”, vertelt Patrizio Pellicanò. “Bij deze continue belasting moeten de scharen zo'n vier tot vijf jaar werken zonder kapot te gaan. De DC-miniatuurmotor van FAULHABER heeft zich bewezen met zijn technische kenmerken en hoge betrouwbaarheid in het continubedrijf. Dit was voor ons duidelijk de juiste keuze.”