Vroeger was het leven in de bergen vaak hard. Planten die het goed deden in het dal, groeiden niet goed of helemaal niet op grote hoogte. Landbouw leverde meestal maar karige oogsten. Transport in de bergen was ingewikkeld en zwaar, wat de handel niet ten goede kwam. Traditioneel waren de inwoners daarom gedwongen om veel fantasie en unieke vaardigheden te ontwikkelen, om zo in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.
Kenniscluster Ertsgebergte
Eén van de oplossingen was om kleine producten te maken, die makkelijker te transporteren waren. Het is geen toeval dat de traditionele centra voor horlogerie allemaal in de bergen liggen, met name in het Zwitserse Juragebergte, in het Zwarte Woud en in het Ertsgebergte. Ook andere handwerktradities zijn door de eeuwen heen in de bergen ontstaan: kloskant, muziekinstrumenten en houten speelgoed worden vanuit Saksen wereldwijd geëxporteerd.
De familie Müller uit de “speelgoedhoofdstad” Seiffen in het oosten van Duitsland legde zich toe op houtbewerking. In 1899 begonnen Edmund en Lina Müller met het maken van houten miniatuurhuisjes, sieradendozen en speelgoed. 120 jaar later runt hun achterkleinzoon Ringo Müller het bedrijf. Voor zijn meesterproef maakte de vakman een houten kaarsenboog. Hij is de belichaming van de ambacht van zijn geboortestad.
Met zijn kaarsenboog combineerde Müller oud en nieuw: het was de eerste boog met volledig elektrische binnenverlichting. Later maakte hij nog andere modellen, die bijvoorbeeld orgelmuziek of het klokkenspel van de beroemde Vrouwenkerk in Dresden afspeelden. Als figuur maakte hij hiervoor natuurlijk een passend houten model van de gerestaureerde kerk.
Müller innoveert niet alleen continu, maar heeft als bedrijfsleider ook aandacht voor de ideeën van zijn klanten. Hun wensen motiveerden hem om een geheel nieuw product te ontwikkelen. Müller: “Een traditionele muziekdoos werkt met een mechaniek dat maar één muziekstuk af kan spelen. Maar op beurzen en markten vroegen klanten ons steeds weer of het niet mogelijk was om meer keuze te hebben, en of ze hun eigen muziek konden afspelen. Voor onze kaarsenbogen hadden we ons al verdiept in muziekelektronica, dus het was geen enorme stap voor ons.”
Eigen audio-indeling
Bij onze eerste aanvraag bij de fabrikant van het afspeelmechanisme kregen we nul op het rekest: de ontwikkeling was teveel werk voor hen, en lastig te financieren. Niet alleen de hardware was complex, maar ook de licenties via GEMA. “De kosten van de Duitse licentiebeheerder voor een muziekdoos zijn simpelweg te hoog voor onze relatief kleine oplages. Daarom konden we bijvoorbeeld geen standaard MP3-module gebruiken, want daarvoor zouden we licentiekosten moeten betalen.”
De oplossing kwam uiteindelijk van Wolfram Hardt, professor voor Computer Engineering aan de TU Chemnitz. Veel van Hardts werk is theoretisch wetenschappelijk, en daarom was hij direct enthousiast over de kans om aan een concreet probleem uit de praktijk te kunnen werken. Samen met een groep promovendi ontwikkelde Hardt niet alleen de software voor de aansturing van 's werelds eerste elektronische muziekdoos, maar ook een eigen gegevensindeling om auteursrechtvrije muziek af te spelen.
Op basis hiervan biedt het bedrijf nu honderden liedjes en melodieën gratis aan op zijn website. De trots van het bedrijf zijn trompetstukken die de wereldberoemde trompettist Ludwig Güttler opnam met een blaasorkest – exclusief voor de muziekdoos van Müller.
De muziekdoos heeft een Bluetooth-interface om verbinding te maken met computers of smartphones, zodat klanten audiobestanden kunnen overdragen. Ringo Müller: “Hierdoor kunnen families bijvoorbeeld kerstliedjes opnemen in koorzang of met instrumenten. Die opname wordt omgezet in onze .song-bestandsindeling en teruggestuurd. Vervolgens hoeven ze hun liedjes alleen nog maar via Bluetooth op de geheugenkaart van de muziekdoos te zetten.”
Samenspel tussen ontwerp en muziek
De muziekdoos kan tot 25 uur muziek bevatten en vijf eigen afspeellijsten voor verschillende gelegenheden. Naast bekende melodieën is het ook mogelijk om spraakberichten, liefdesgedichten, verhalen of sprookjes af te spelen. Dankzij de elektronica werkt de muziekdoos bovendien ook als wekker, en kan hij ieder uur een specifieke melodie spelen.
En niet alleen de muziek is gevarieerder: ook de draaiende panelen kunnen worden gewisseld, bijvoorbeeld met een motief voor het zomerseizoen of voor de kerstdagen. Bij de trompetstukken biedt het bedrijf een motiefpaneel met het trompetorkest voor de Vrouwenkerk van Dresden. Aan de onderkant van het paneel bevindt zich een speciaal ontwikkelde ronde barcode, die de console leest om vervolgens de bijpassende muziek af te spelen.
Ringo Müller vertelt verder over de ontwikkeling: “In 2009 stond ons concept voor de elektronische muziekdoos goed in de verf, en gingen we online op zoek naar een geschikte motor voor de aandrijving. We vonden FAULHABER. Er is heel weinig ruimte in de doos, dus de aandrijving moest klein zijn – maar wel sterk genoeg om het relatief zware motief langzaam en gelijkmatig te laten draaien. De motor moest bovendien heel soepel en stil werken, omdat het geluid anders boven de muziek uitkomt en stoort.”
Zuinige toerentalregeling voor houten motieven
De sales engineer van FAULHABER raadde een DC-motor met tandwielkast aan uit de serie 2619...SR, met edelmetaalcommutatie. Deze motor heeft een diameter van slechts 26 millimeter en is 19,2 millimeter lang, inclusief de ingebouwde tandwielkast. De hoge vermogensdichtheid en het minimale traagheidsmoment in combinatie met een overdrachtsverhouding van 207:1 staan garant voor een lage synchrone snelheid zonder storende geluiden. Ook het hoge rendement is van belang: de muziekdoos werkt op batterijen en de elektronica kan maar weinig spanning aan de motor leveren.
Dit fundamentele mechanische principe heeft zich in ruim tien jaar tijd zonder grote aanpassingen uitstekend bewezen. Aan de andere kant wordt de firmware van de muziekdoos wel continu bijgewerkt en doorontwikkeld, in samenwerking met de partners aan de TU Chemnitz. Versie 4.0 staat gepland voor 2023 . Ook de muziekbibliotheek met uiteenlopende artiesten groeit gestaag. Een van de beschikbare componisten is Rolf Zuckowski, die veel bekende kinderliedjes op zijn naam heeft staan. “Onze samenwerking begon met het liedje In der Weihnachtsbäckerei, dat perfect aansluit op onze traditie” vertelt Ringo Müller. “Inmiddels hebben we veel meer van zijn liedjes, en vier houten panelen die zijn gebaseerd op zijn ideeën.”
Producten
