Op Europees niveau is repetitief werk de grootste risicofactor. 74% van de werknemers in de Europese Unie voert minimaal een kwart van hun werktijd her- halende arm- of handbewegingen uit. Volgens het Duitse Arbo-instituut zijn aandoeningen aan het be wegingsapparaat de meest voorkomende reden voor beperkte inzetbaarheid, ernstig letsel, vroegpen- sioen en tijdelijke arbeidsongeschiktheid. Het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk heeft een enquête uitgevoerd, waarin 45% van de respondenten aangaf op het werk te lijden onder pijnlijke of vermoeiende lichaamshoudingen. 25% had rugpijn en 20% spierpijn. Uit onderzoek blijkt dat in 2030 de helft van de werknemers te maken zou kunnen krijgen met dit soort aandoeningen. Sterkere handen De Ironhand® van het Zweedse bedrijf BIOSERVO TECHNOLOGIES is een zacht, actief exoskelet voor de handen en vingers: een powerhand- schoen. Normaal gesproken worden grijpbe- wegingen aangestuurd door de spieren in de onderarm en de hand. De spieren trekken aan pezen, zodat de vingers bewegen. Ironhand® simuleert deze functie: drukgevoelige sensoren in de vingertoppen van de handschoen herken- nen het als de hand van de drager een grijpbe- weging maakt. In het systeem is een computer geïntegreerd die be rekent hoeveel extra grip- kracht er nodig is. Kleine servomotoren trekken vervolgens aan dunne kabels in de vingers van de handschoen. Hoe meer druk de sensoren regis- treren, des te meer kracht de Ironhand® levert. De instellingen van de handschoen kunnen wor- den aangepast aan persoonlijke voorkeuren en aan het soort werk dat wordt verricht. Met datafuncties kan een digitale risico-inventarisatie van de hand plaatsvinden en kan de gebruiker volledig worden geïntegreerd in het fabriek- van-de- toekomstconcept van Industrie 4.0. De data-analyse kan tijdens het werk activiteiten herkennen met veel grijpbewegingen – en dus hogere ergonomische risico’s – zodat gebruikers passende maatregelen kunnen nemen. 26 0 1 . 2 0 2 0 H U M A N A U G M E N T A T I O N Bij de categorie “werkgerelateerde problemen met nek en bovenste ledematen” gaat het om de hals, armen, polsen, handen en vingers. Klachten zijn bijvoor beeld tintelingen, gevoelloosheid, irritatie of pijn. Koude omgevingen en het gebruik van trillend gereedschap kunnen de klachten verergeren, met minder mobiliteit en een verlies aan gripkracht als gevolg. Dit veroorzaakt vaak weer extra risico’s op de werkvloer, bijvoorbeeld als medewerkers hun gereed- schap niet meer goed kunnen vasthouden of er niet gecontroleerd en veilig mee kunnen werken. De demografie speelt ook een rol: door veroude- ring en het verschuiven van de pensioenleeftijd blijven mensen langer actief in de beroepsbevolking. Hierdoor wordt ergonomie op de werkvloer steeds belangrijker, zowel voor gezonde medewerkers als voor mensen die al fysieke beperkingen hebben. Een deel van de oplossingen is gericht op een betere ergonomie van werkplek, dus de werkbank, het bureau of de lopende band. Maar bedrijven vertrouwen ook steeds vaker op een directere ondersteuning of versterking van hun mensen. Eén voorbeeld is het exoskelet, dat als een kledingstuk op het lichaam wordt gedragen. Individueel en flexibel De handschoen is beschikbaar in vier maten en is geschikt voor links- en rechtshandigen. Het batterijpakket zit in een rugzakje en bevat ook de computer en de motoren die de individuele vingers bedienen. Gebruikers kunnen vooraf diverse profielen instellen met verschillende combinaties van sensoractiviteit, kracht, vingersymmetrie en “vasthoud- gewoonten”. De gebruiker kan het profiel wijzigen met een simpele druk op de knop van de afstandsbediening op de borst. De profielen maken het mogelijk om flexibel in te spelen op de vereisten van verschillende werkzaamheden die gedurende een werkdag worden uitgevoerd, bijvoorbeeld a ls iemand ’s ochtends lichter werk doet en ’s middags taken heeft die de spieren sterker belasten. Hierdoor kunnen mannen en vrouwen met hetzelfde systeem werken. De handschoen kan binnen een paar milliseconden tot 80 N aan grijpkracht leveren. Daarnaast is het systeem zo ontworpen dat het kan worden gedragen met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), zoals veiligheidshandschoenen, valbescherming, helmen of zichtbaarheidskleding. De gebruiker kan de handschoen bij werkpauzes zelf aan- en uittrekken. De batterijcapaciteit van de voeding is voldoende voor een typische werkdag.